Zasilacz QJ-1830SC

[SQ9GIW]

Jarek działaj, eksperymentuj i baw się przy tym jak najlepiej!
Jerzy sq9giw

[SP9LAP]

Po konstruktywnych uwagach i wskazówkach sq9giw (tnx!) ponownie zdjąłem pokrywę mojego zasilacza QJE-1830SC by dokonać kilku poprawek zainstalowanych wcześniej układów.

ZASILACZ – WŁĄCZENIE Z OBCIĄŻENIEM

Podczas prac modernizacyjnych przypadkowo włączyłem zasilacz (ustawione 13,8V) obciążony rezystorem ok. 3 Ohmy. Nie pomyślałem wcześniej, że taka sytuacja może zawsze się zdarzyć – włączenie obciążonego zasilacza ! A jednak.. Okazało się, że w takiej sytuacji po włączeniu zasilacza z powodu spadku napięcia na rezystorach ograniczających prąd (2 x 3,9 Ohm/5W, woltomierz zasilacza pokazywał ok. 6V na wyjściu) nie włącza się przekaźnik (zasilany ze stabilizatora dla wentylatora, podłączonego za tymi rezystorami). W krótkim czasie rezystory te bardzo się rozgrzewały, trwanie tego stanu skończyłoby się ich przepaleniem.
Początkowo na osobnej płytce wykonałem dodatkowy stabilizator 12V (układ 7812 z radiatorem) zasilany bezpośrednio z mostka prostowniczego zasilacza. Jednak podczas włączania zasilacza z obciążonym wyjściem pojawiały się jakieś skoki napięcia i przekaźnik SOFTSTARTu kilkukrotnie „klepał” stykami zanim zaskoczył. Dopiero dodatkowa dioda załatwiła problem i ze stabilizatora zrobił się autonomiczny zasilacz. Do tego zasilacza podłączyłem dodatkowo diody led oświetlające mierniki na płycie czołowej. Nie świecą już tak jasno (wcześniej podłączone były za mostkiem zasilacza – niestabilizowane 24V!). Ale za to mierniki teraz wglądają bardziej „vintage” .
Nowa płytka z układem 7812 zainstalowana została w miejsce płytki z dodatkowym kondensatorem - na płytce z blokiem kondensatorów filtrujących. Jest przykręcona do zacisków „+” i „-” . Jedno kabeloczko to połączenie z „-”, drugie nigdzie nie podłączone (dla wzmocnienia mocowania przylutowane z drutem do sąsiedniego pada) – stanowi tylko element mocujący. Raster płytki 5,08 mm
Dodatkowe diody dostał również stabilizator zmodernizowanego brzęczyka, żeby wcześniej go wyłączał podczas zanikania napięcia (wyłączenie zasilacza) .. I tak już zostało.. .
W tej konfiguracji włączenie zasilacza pod obciążeniem powodowało przeciążenie rezystorów ograniczających prąd ładowania kondensatorów filtrujących i spadek napięcia na wyjściu w trakcie rozruchu, ale zasilacz startował.
Problem rozwiązał klucz tranzystorowy, sterowany 8V z płytki brzęczyka, który podczas startu zwiera bazę tranzystora sterującego w stabilizatorze zasilacza i redukuje do ok. 0V napięcie na wyjściu zasilacza. Został on złożony na dodatkowej płytce przykręconej na małych podkładkach dystansowych do płytki stabilizatora (LM324). Po zaniku napięcia 8V, gdy zasilacz jest gotowy do pracy, układ „włącza” pełne napięcie wyjściowe z niewielkim opóźnieniem zależnym od pojemności kondensatora elektrolitycznego w bazie tranzystora klucza.
Po odciążeniu głównego radiatora z ciepła które jest związane z zasilaniem SOFTSTARTu, wentylator przestał wchodzić w tryb głośny podczas odbioru. Związane jest to również zapewne ze spadkiem temperatury w pomieszczeniu w którym użytkowany jest zasilacz ( mamy jesień…).
Załączam parę zdjęć oraz schematy z naniesionymi poprawkami opisanymi powyżej oraz takimi o których jeszcze napiszę.

---

REGULACJA NAPIĘCIA WYJŚCIOWEGO

Na płycie czołowej obok zacisków zasilacza widnieje opis 1,5-15V. Fabrycznie nowy zasilacz dostarczał napięcie od ok. 1,5V do 15,9V co uniemożliwiało zastosowanie CROWBARu z progiem zadziałania poniżej 16V. Na płycie czołowej zasilacza znajduje się również potencjometr z zapadką „13,8V” (taki jak „BALANS” we wzmacniaczach stereo) umożliwiający płynną regulację napięcia wyjściowego. Po dolutowaniu do styków potencjometru (od strony wyższego napięcia, ok.7,5V) rezystora 300 Ohm oraz po drugiej stronie rezystora 56 Ohm, zakres zawęził się do 1.45V - 15,1V. Konieczne było tylko ustawienie 13,8V „na zapadce”. Odpowiada za to umieszczony na płytce stabilizatora PR-ek RV4 (4,7K, na schemacie opisany VR4) i podłączony z nim w szereg rezystor R19 (3K). Wymiana tego rezystora na 6,8K pozwoliła na bezproblemowe ustawienie za pomocą RV4 - 13.8V „na zapadce” potencjometru. Przy okazji PR-kiem na płytce mierników skorygowałem wskazania woltomierza, a po podłączeniu do wyjścia zasilacza zmierzonego wcześniej rezystora (0,49 Ohm, duuużej mocy!) ustawiłem PR-kiem RV3 wskazania amperomierza zgodnie z prawem Ohma (I=U/R, uwaga: nagrzewający się rezystor zwiększa swój opór).

---

[SP9LAP]

WYMIANA BEZPIECZNIKA NA UZWOJENIU WTÓRNYM

Początkowo na uzwojeniu wtórnym transformatora zainstalowałem bezpiecznik samochodowy 30A. Zmieniłem go na 25A ponieważ bezpieczniki topikowe mają długi czas reakcji i można je chwilowo przeciążać. Na analogowym amperomierzu zasilacza zaznaczony jest „zielony” zakres prądu, który kończy się na 27A. Można interpretować go jako zakres pracy ciągłej, chociaż sądząc po wielkości i sprawności układu chłodzenia i tak byłby przyjęty na wyrost.. ! W instrukcji dla klona QJE-1830SC którą posiadam zdefiniowano: 20A - pobór ciągły, 25A - 30 min, 30A – maksymalnie. Podana w niej wydajność prądowa zasilacza maleje liniowo przy obniżaniu napięcia wyjściowego, od 13,8V/30A do 1,5V/3A (nie sprawdzałem).

Załączam fiszkę „firmowych” bezpieczników samochodowych. Wynika z niej, że przez 25A bezpiecznik w skrajnym przypadku, przez około 16 minut może przepływać prąd o wartości ponad 30A. Mój bezpiecznik jest co prawda „no name” ale mam nadzieję, że nie odbiega dużo od tych z karty katalogowej. Zasilanie 100W trx-a nawet z jakimiś dodatkami nie grozi przepaleniem 25A bezpieczników. Przy bezpiecznikach 25A można „chwilowo” pobierać prąd 30A… i więcej

SZYBKI BEZPIECZNIK DLA CROWBARU

„Bardzo szybki” bezpiecznik FF25A (ESKA) dla układu CROWBAR (Z TME, link powyżej) włączony został za przekaźnikiem i kondensatorami filtrującymi. Jest przykręcony do radiatora na płaskowniku (20x2mm) i dwóch podkładkach dystansowych. Wykorzystałem istniejące otwory, wymieniłem tylko dwa wkręty mocującego na dłuższe. Solidne gniazdo bezpiecznika (25A) kupiłem na AliExpress. Odsunięcie bezpiecznika od radiatora za pomocą podkładek zmniejsza możliwość jego nagrzewania się. Przy sprawnym ograniczniku prądowym bezpiecznik nie ulega przepaleniu po zwarciu wyjścia zasilacza. Dodatkowo dodałem jeszcze diodę zabezpieczającą (3A,1000V) między wyjściem zasilacza a kolektorami tranzystorów mocy (o której zawsze wspomina „STASIEK” z forum SP7PKI.. .., druga dioda zabezpieczającą będzie w CROWBARze zamiast transila).

---

  3bezpieczniki ESKA.pdf (Rozmiar: 191.58 KB / Pobrań: 193)
  bezp_samochodowe.pdf (Rozmiar: 786.4 KB / Pobrań: 205)

[SP9LAP]

POPRAWIONY BRZĘCZYK

„Chimeryczność” przetwornika piezo o której pisałem wcześniej wynikała prawdopodobnie z jego uszkodzenia lub zbyt niskiego znamionowego napięcia pracy. Po wlutowaniu przetwornika o napięciu pracy 7-12 V wszystko działa poprawnie. Przy okazji zmodyfikowałem układ na dający ładniejszy „pik” podczas wyłączenia zasilacza (ostrzej odcina zasilanie przetwornika przy spadku napięcia) oraz dodałem na płytce dodatkowy goldpin z napięciem 8V (w trakcie rozruchu), steruje opisany wcześniej klucz tranzystorowy. Kondensator elektrolityczny 470uf dolutowany „przestrzennie” bezpośrednio do mostka prostowniczego i płytki usytuowanej na radiatorze („-”) likwiduje „czirp” występujący zaraz po włączeniu zasilacza. W załączeniu rysunek zmodyfikowanej płytki SOFTSTART.

[SP9LAP]

NOWY CROWBAR

Układ CROWBAR został zmodernizowany. Zrezygnowałem z dobieranej diody zenera i zastąpiłem ją układem TL431 („programowaną dioda zenera”). Układ ustawiłem na aktywację przy ok. 15,8V. Dobór dwóch połączonych szeregowo rezystorów w dzielniku napięcia dla wejścia referencyjnego umożliwia precyzyjne ustawienie tego napięcia (to jest zabezpieczenie, z rozmysłem zrezygnowałem z potencjometru nastawnego). Bramka tyrystora sterowana jest kluczem tranzystorowym. Zamiast transila wstawiłem diodę krzemową, ponieważ okazało się że układ CROWBAR jest „szybszy” od niego! Całość przed wlutowaniem była testowana na zasilaczu z płynną regulacją napięcia wyjściowego i ogranicznikiem prądowyn.

  CROWBAR_2.pdf (Rozmiar: 523.8 KB / Pobrań: 214)



Po podłączeniu układu zabezpieczającego często aktywował się on podczas wyłączania zasilacza. Przyczyną były zjawiska wywołujące min. iskrzenie na stykach wyłącznika i związane z tym zakłócenia, które przenosiły się prze oba tory zasilacza na wyjście (w szczególności przez tor z układem LM324) . Na załączonym poniżej zdjęciu ekranu oscyloskopu widoczne są jako „prążek” o amplitudzie ponad 2V! na wyjściu zasilacza w momencie wyłączenia (pierwsze zdjęcie, CROWBAR nie podłączony). Następne zdjęcie przedstawia wykres napięcia po wyłączeniu zasilacza z podłączonym CROWBAREM i jego aktywację. Zasilacz ustawiony był na 15V, nieobciążony.


Próbowałem walczyć z tym zjawiskiem zwiększając pojemność kondensatora filtrującego w gałęzi stabilizatora (do 4700uF, przelutowałem C2 na stronę druku, żeby było dla niego więcej miejsca) oraz dodatkowymi kondensatorami blokującymi (2x10nF, równolegle do diody prostowniczej i kondensatora filtrującego). Bez większego skutku. Pojemności te jednak zostały bo polepszają filtrację napięcia.

CORWBAR przestał uruchamiać się po wyłączeniu dopiero, gdy pojemności w bramce tyrystora została zwiększona do 1,5uF, ale takie rozwiązanie zwiększa czasu reakcji układu na przepięcie.
Problem rozwiązało zastosowanie kupionego na ALLEGRO filtra sieciowego 5A i kompromisowa wymiana kondensatora w bramce tyrystora na 0,47uF.

[SP9LAP]

FILTR SIECIOWY

Filtr sieciowy został zainstalowany za wyłącznikiem. Jest przymocowany do wykonanego wcześniej kątownika przykręconego do transformatora. Wylutowałem tylko z płytki filtra zaciski na śruby i zastąpiłem je kołkami lutowniczymi. Z kawałka plastikowej płytki wykonałem osłonę zabezpieczającą przed porażeniem. Od strony druku ścieżki zostały ”wzmocnione” drutem fi 0,8mm oraz w starym stylu zabezpieczone kalafonią rozpuszczoną w spirytusie. Trytytką do kątownika zostały przymocowane doprowadzenia uzwojenia pierwotnego (w dodatkowej izolacji), żeby "nie wisiały w powietrzu".

[SP9LAP]

BEZPIECZNIK SIECIOWY

Pod koniec prac przeprowadziłem „próbę mocy”. Obciążyłem wyjście zasilacza rezystorem 0,4 Ohma/400W, pobierany prąd: 34,5A/13,8V; pobór prądu z sieci ok. 3,3A. Ogranicznik prądowy nie zadziałał, po chwili przepalił się bezpiecznik... samochodowy (25A) na uzwojeniu wtórnym . „Bardzo szybki” przeżył.. .
Po tej próbie wymieniłem bezpiecznik sieciowy na uzwojeniu pierwotnym na szybki! 3A, bo 5A (też fabrycznie był zainstalowany szybki) po tych wszystkich zmianach i pomiarach jest na wyrost. Na razie wszystko działa.
PR-kiem RV2 na płytce stabilizatora obniżyłem próg zadziałania ogranicznika prądowego do ok. 34A (zaczął aktywować się przy zwarciu rezystorem 0,4 Ohm).

  Littelfuse_data.pdf (Rozmiar: 1.06 MB / Pobrań: 199)

[SP9LAP]

UWAGI KOŃCOWE

Tak dla porządku, obudowa zasilacza jest podłączona do energetycznego przewodu ochronnego (PE), nie ma połączenia z „-” zasilacza. Do obudowy (przewodu PE) podłączony jest jeszcze przeznaczony do tego pin na zainstalowanym filtrze sieciowym.

W obudowie zmieściły się wszystkie trzy rdzenie ferrytowe założone na kabel zasilający.

Filtr sieciowy ma jakiś rezystor na wyjściu, którego nie narysowałem na jego schemacie.

W „próbie mocy” bezpieczniki po stronie wtórnej transformatora zachowały się zgodnie ze specyfikacjami technicznymi. „Superszybki” bezpiecznik jest „superszybki” dla „super prądów”… . Powinien zadziałać pierwszy, gdy z powodu uszkodzenia zasilacza aktywuje się CROWBAR. Przy przeciążeniach 150-300% prądu znamionowego zwykle szybsze są bezpieczniki zwłoczne!, a raczej do takich należy zaliczyć bezpieczniki samochodowe. Prąd znamionowy bezpiecznika określa wartość przy której bezpiecznik będzie jeszcze sprawny.

Zbyt długi pobór prądu powyżej 25A jest obarczony ryzykiem przepalenia któregoś bezpiecznika. Wszystko zależy od czasu trwania i egzemplarza bezpiecznika.

Zwarcie zacisków sprawnego zasilacza powoduje zadziałanie układu ograniczającego prąd lub (najczęściej) zadziałanie układu CROWBAR i następnie ogranicznika prądu, bezpieczniki nie ulegają uszkodzeniu. Gdy zadziała CROWBAR, by przywrócić napięcie trzeba usunąć przyczynę zwarcia oraz wyłączyć i po chwili włączyć zasilacz.

Płytka stabilizatora jest „fabrycznie" umocowana w obudowie w ten sposób, że każda regulacja PR-ków zmusza do jej demontażu . Może się kiedyś tym zajmę… w następnym wcieleniu! Zapobiega to jednak "przypadkowemu"... rozregulowaniu zasilacza.

Do zasilacza dla SOFTSTARTu doprowadziłem „-” bezpośrednio z mostka prostownika, żeby był zawsze podłączony w przypadku odkręcenia płytki od zacisków mocujących.

Zamiast diody zenera, równolegle do czujnika bimetalicznego można wlutować odpowiednio dobrany rezystor.

W sposób opisany w tym wątku można zmodernizować praktycznie każdy prosty zasilacz w klasycznym układzie.

Od pierwszego zdjęcia obudowy zasilacz trochę obrósł w piórka … .


Ten zasilacz niejedno ma imię…


To już chyba koniec tej epopei.. uff!

Vy 73 es best dx!
Jarek, sp9lap

[SP9LAP]

Dzisiaj w momencie włączenia zasilacza przepalił się bezpiecznik F3A na uzwojeniu pierwotnym. Wstawiłem nowy F4A.

[SP9LAP]

Czerwiec 2025.

Nastały ciepłe dni i ponownie ujawniła się przypadłość zasilacza o której wspominałem wcześniej. Podczas odbioru (pobór prądu ok. 4A) wentylator wchodzi w tryb maksymalnych obrotów (po modyfikacji termostatu diodą zenera lub rezystorem) i nie jest w stanie schłodzić wewnętrznego radiatora na tyle, by uległy one zmniejszeniu. W tym trybie zasilacz generuje uciążliwy szum pochodzący od wentylatora, przepływu powietrza przez kanał złożony z radiatorów chłodzących tranzystory i wylot w obudowie (08.07.2025 r. – teraz zaczynam się zastanawiać czy może po prostu termostat był już niesprawny, patrz poniżej tekst z lipca).

Zapewne z powodu małej powierzchni i oporów aerodynamicznych układu chłodzącego w zasilaczu zastosowano „mocny” i w związku z tym stosunkowo głośny jak na taki rozmiar wentylator XYJ12S59225H firmy XINYUJIE (12V, 0,5A, 3500RPM, 60,11CFM, 49dB(A), 11,8mmH2O). Dane wygóglałem kiedyś, teraz nie wyskakują .

Strona producenta: http://xinyujie.com

Postanowiłem zrobić coś, by przynajmniej w trakcie odbioru po chwili intensywnej pracy wentylator zmniejszał obroty.

Plan A, zrealizowany.

Po demontażu tylnej ścianki zasilacza (musiałem odciąć wtyczkę sieciową lub trzeba odlutować kabel zasilający w zasilaczu) wyciąłem maskownicę wentylacyjną wykonaną w niej przez producenta. Użyłem piłki włosowej. Zamiennie na tulejach dystansowy (wysokość 5mm, fi12) przykręciłem typową drucianą kratkę pasującą rozmiarem do zastosowanego wentylatora (92x92mm). Zastosowałem śruby M4 ze stożkowymi łbami oraz możliwie głęboko fazowane otwory po wewnętrznej stronie (niestety blacha obudowy jest dosyć cienka). Łby śrub też zostały przeszlifowane (okazało się później, że niepotrzebnie..), żeby zbyt nie wystawały ponieważ planowałem naklejenie od wewnętrznej strony filcowej uszczelki uszczelniającej wylot (wokół otworu wentylacyjnego). Na razie pomysł ten odłożyłem z powodu nieprecyzyjnego złożenia bloku radiatorów, który miejscami zbyt dużo odstaje od tej ścianki (jego powierzchnia czołowa nie jest do niej równoległa, tylko miejscami do niej przylega).

Opisana modyfikacja zmniejsza opory przepływu powietrza w kanale chłodzącym, zwiększa zdolność chłodzenia układu oraz nieznacznie obniża generowany szum.

Testy trwają . Wygląda, że pomogło, wentylator nie wchodzi teraz w tryb maksymalny przy odbiorze. Strumień wypływającego z zasilacza powietrza jest wyraźniej większy… pomiar ręką.. .

„Druciana” kratka jest fabrycznie montowana w 40A zasilaczu QJ-1840!

Plan B ? na razie w głowie. Raczej w niej pozostanie .

---

Lipiec 2025

Usterka! Po wrzuceniu „2-giego biegu" w trakcie nadawania wentylator w nim pozostaje (w trakcie odbioru nie wyłącza się na wolniejsze obroty). Przyczyną okazał się wadliwie funkcjonujący termostat bimetaliczny. Nie jestem chyba pierwszą osobą, która doświadczyła tego w tym zasilaczu.

Złożyłem nowy, elektroniczny termostat na układzie LM358. Działa dokładnie tak samo jak zmodyfikowany poprzedni i jest stabilny. Ma mniejszą bezwładność termiczną, szybciej reaguje na zmiany temperatury. Zdemontowany czujnik miał oznaczenie KSD301 250V/5A 45 st.C. Ja ustawiłem temperaturę zadziałania nowego termostatu na 55 st.C. Potencjometrem nastawnym można zmieniać ją w zakresie ok. 45-60 st.C. Do zamocowania układu wykorzystałem istniejące otwory po zdemontowanym termostacie. Termistor jest przyciśnięty do bloku radiatorów odpowiednio wygiętą blaszką miedzianą (+ pasta termoprzewodząca) przykręconą do jednego z otworów. Do drugiego na metalowej tulei dystansowej przykręcona została płytka z elektroniką (potrzebna dłuższa śrubka). Podczas montażu elementów rozmieszczonych na płytce, trzeba wysoko wlutować kondensator elektrolityczny i rezystory znajdujące się w pobliżu otworu na śrubkę, żeby się pod nimi zmieściła. Ja o tym nie pomyślałem i musiałem kombinować podczas przykręcania płytki. Rezystor (SMD) sprzężenia zwrotnego (zapewnia pewną histerezę układu) jest wlutowany od strony padów lutowniczych. Dioda zenera zapewniająca napięcie dla wentylatora na 1 biegu została zdemontowana z niesprawnego termostatu bimetalicznego. Do wyregulowania temperatury zadziałania układu użyłem uniwersalnego miernika z pomiarem temperatury oraz odpowiedniego rezystora podłączonego do zacisków zasilacza, żeby nagrzać radiator. Termopara miernika w czasie regulacji została wsunięta pod miedzianą blaszkę mocującą termistor (+ pasta termo, termopara wreszcie się przydała!).

Teraz w trakcie niezbyt intensywnej pracy, podczas nadawania po dłuższej chwili wentylator wchodzi w drugi bieg, lecz po przejściu na odbiór szybko się wyłącza. Taki tryb pracy zasilacza jest dla mnie akceptowalny. Więcej w tych warunkach nie należy się spodziewać.

  termostat.pdf (Rozmiar: 99.83 KB / Pobrań: 34)

---

Ładunki elektrostatyczne od anteny ??

Dziwna sytuacja. Po skręceniu obudowy i podłączeniu zasilacza do TRX-a z podpięta anteną, po ok. 2 godzinach od włączenia nagle w trakcie odbioru zadziałał CROWBAR. Zdarzyło się to pierwszy raz, chociaż zasilacza z CROWBARem w tej wersji używam już od ponad pół roku. Gdy zasilacz jest sprawny zadziałanie tego układu nie powoduje żadnych konsekwencji. Po wyłączeniu zasilacza, odczekaniu chwili i włączeniu układ wznowił pracę. Zacząłem jednak zastanawiać się skąd wziął się impuls który, aktywował CROWBAR. Nie wiąże tego zjawiska z nowym elektronicznym sterownikiem wentylatora….

Testowałem go dosyć długo obciążając wyjście zasilacza rezystorem i nigdy coś takiego się nie zdarzyło. Odpowiedzialne za to są raczej ładunki elektrostatyczne pochodzące od anteny lub zakłócenia z sieci energetycznej.

Moim zdaniem zakłócenie pochodziło od anteny (elektrostatyka), tym bardziej że trx już wcześniej miewał dziwne zachowania prawdopodobnie z tego powodu... Używam 45-metrowego LW strojonego zewnętrzną skrzynką antenową. Oplot kabla antenowego, elementy stanowiące przeciwwagę i sprzęt są uziemione, ale te 45 mb już nie (automatyczna skrzynka w układzie PI + pochodne, na dachu, brak galwanicznego połączenia z uziemieniem, masą). Na razie z wtyku antenowego (na „wkręcany" RG214) zrobiłem terminator z metalizowanym rezystorem 100 kOhm/5W, który przykręcony do trójnika na wyjściu antenowym TRX-a „zwiera” środkową żyłę kabla razem z promiennikiem LW do uziemienia (masy). Wygląda że to działa... zobaczymy. Ten rezystor nie stanowi żadnego zabezpieczenia przed wyładowaniami atmosferycznymi !!!!

PS 5 watowy rezystor, zapewne z Chin ma gabaryty zbliżone do dawnego MŁT 2W..? tylko powłoka bardziej chropowata . Rozpoczynając opis modernizacji zasilacza nie sądziłem, że zakończę temat na antenie .
Vy 73! sp9lap.